Dün akşama kadar her şeyi paylaşan çocuğunuz, bugün odasına kapanıp sizinle tek kelime konuşmuyor mu? Sakin, uyumlu çocuğunuz birden sinirli, alıngan ve mesafeli mi oldu? Ergenlik döneminde ebeveynlik gerçekten zorlu bir yolculuk. Ama şunu bilmenizi isterim: Bu dönemde yaşadıklarınız son derece normal ve tek başınıza değilsiniz.
Yıllardır ailelerle çalışırken en sık duyduğum cümle şu: "Çocuğumu tanıyamıyorum, sanki başka biri oldu." Ergenlik, hem çocuğunuz hem de siz için büyük bir değişim dönemi. Bu yazıda, ergenlik döneminde ebeveyn olarak neler yapabileceğinizi, nelere dikkat etmeniz gerektiğini ve bu süreçte iletişiminizi nasıl güçlendirebileceğinizi paylaşacağım.
Ergenlik Döneminde Neler Oluyor?
Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecidir. Genellikle 10-12 yaşlarında başlar ve 18-20 yaşlarına kadar sürebilir. Bu dönemde çocuğunuzun hem bedeni hem de beyni ciddi bir değişim geçirir.
Beynin duygusal merkezi hızla gelişirken, karar verme ve sonuçları değerlendirme bölümü daha yavaş olgunlaşır. Bu da ergenin neden bazen mantıksız, dürtüsel veya aşırı duygusal tepkiler verdiğini açıklar. Yani çocuğunuz sizi kızdırmak için böyle davranmıyor; beyni henüz tam olarak gelişmemiş durumda.
Ayrıca hormonlar da devreye giriyor. Duygu dalgalanmaları, ani öfke patlamaları, aşırı hassasiyet... Bunların hepsi ergenliğin doğal parçaları. Bunu bilmek, çocuğunuzun davranışlarını kişisel algılamamanıza yardımcı olur.
Ergenle İletişim Kurmanın 7 Yolu
1. Dinleyin, Yargılamayın
Ergenler en çok anlaşılmak ister. Çocuğunuz size bir şey anlattığında hemen öğüt vermeye, eleştirmeye veya çözüm sunmaya çalışmayın. Önce sadece dinleyin.
"Anladım", "Zor olmuş senin için", "Nasıl hissediyorsun?" gibi cümleler kullanın. Ergenler, yargılanmayacaklarını bildiklerinde daha fazla paylaşım yaparlar. Eleştiri ile başlayan konuşmalar genellikle kapanan kapılarla sonuçlanır.
2. Gizliliğine Saygı Gösterin
Ergenlik döneminde çocuğunuzun size her şeyi anlatmaması normaldir. Hatta sağlıklıdır. Çünkü ergen, kendi kimliğini oluşturmaya çalışıyor ve bunun için size mesafe koyması gerekebilir.
Odasına izinsiz girmeyin, telefonunu veya günlüğünü karıştırmayın. Bu davranışlar güven ilişkisini ciddi şekilde zedeler. Tabii ki güvenlik endişeniz varsa farklı bir durum söz konusu olabilir, ama rutin olarak mahremiyetini ihlal etmek ilişkinize zarar verir.
3. Zaman Geçirin, Ama Baskı Yapmadan
Ergenlerin sizinle zaman geçirmek istemediği anlar olacak. Bu kişisel değil. Ama tamamen uzaklaşmayın. Ortamda olun, ulaşılabilir olun.
Arabada giderken, yemek yerken veya birlikte bir dizi izlerken en güzel sohbetler çıkabilir. Önemli olan "şimdi konuşalım" baskısı yapmamak. Rahat bir ortam sunduğunuzda, çocuğunuz hazır olduğunda konuşacaktır.
4. Sınır Koyun, Ama Nedenini Açıklayın
Ergenler özgürlük ister ama sınırlara da ihtiyaç duyar. Kurallar koymak sevgi göstermenin bir biçimidir. Ama "Çünkü ben öyle istiyorum" cevabı artık işe yaramaz.
Neden o kuralı koyduğunuzu açıklayın. "Eve 10'da gelmeni istiyorum çünkü güvenliğin için endişeleniyorum" demek, "10'da evde ol" demekten çok daha etkilidir. Ergenler mantıklı açıklamalara daha açıktır.
5. Güç Savaşına Girmeyin
Ergenler bazen sırf karşı çıkmak için karşı çıkar. Bu, bağımsızlıklarını test etme biçimleridir. Her tartışmayı kazanmaya çalışmayın. Bazı konularda esneklik gösterin.
Önemli olan, büyük konularda tutarlı olmanız. Güvenlik, saygı ve temel değerler konusunda net olun. Ama saç rengi veya giyim tarzı gibi konularda çocuğunuza alan bırakın.
6. Eleştirmek Yerine Fark Edin
Ergenler eleştiriye karşı çok hassastır. Sürekli eleştiri, özgüveni zedeler ve iletişimi kapatır. Bunun yerine olumlu davranışları fark edin ve takdir edin.
"Bugün kardeşine yardım ettiğini gördüm, teşekkür ederim" gibi basit cümleler bile çok etkili olabilir. Ergenler umursamıyormuş gibi görünse de takdir edilmek onlar için hâlâ çok önemli.
7. Kendi Duygularınızı Yönetin
Çocuğunuz sinirlendiğinde siz de sinirlenirseniz, durum daha da kötüleşir. Siz sakin kaldığınızda, ergen de zamanla sakinleşir.
Bu kolay değil, biliyorum. Ama kendi kendinize "Bu ergenlik dönemi, kişisel değil" demeniz bile yardımcı olabilir. Gerekirse birkaç dakika mola verin. "Bu konuyu biraz sonra konuşalım" demek kabul edilebilir bir yöntemdir.
Sık Yapılan Ebeveyn Hataları
Sürekli Karşılaştırma Yapmak
"Kardeşin böyle yapmıyor", "Arkadaşın ne kadar başarılı" gibi cümleler ergenin özgüvenini zedeler ve size karşı öfke biriktirmesine neden olur.
Duyguları Küçümsemek
"Ne var bunda, boş ver" veya "Ben senin yaşındayken..." ile başlayan cümleler, çocuğunuzun duygularını geçersiz kılar. Ergenin derdi size küçük gelse de ona göre çok büyük olabilir.
Aşırı Kontrol
Her adımını izlemek, sürekli sorgulamak ve güvenmemek, çocuğunuzu sizden daha da uzaklaştırır. Ayrıca onun kendi kararlarını verme ve hatalarından öğrenme fırsatını da elinden alır.
Tutarsız Davranmak
Bugün izin verdiğiniz bir şeyi yarın yasaklamak, ergenin kafasını karıştırır ve size güvenini sarsar. Kurallarınızda tutarlı olmaya çalışın.
Profesyonel Destek Ne Zaman Gerekli?
Ergenlik dönemi zorlu olsa da bazı durumlar normal sınırların dışında olabilir. Şu durumlarda profesyonel destek almayı düşünün:
Uzun süreli depresif hal (iki haftadan fazla süren üzgünlük, içe kapanma)
Kendine zarar verme davranışları
Yeme bozuklukları belirtileri
Okuldan veya sosyal hayattan tamamen çekilme
Madde kullanımı şüphesi
Aşırı saldırgan veya yıkıcı davranışlar
Bu belirtilerden birini gördüğünüzde profesyonel bir destekle görüşmeniz önemlidir.
Bu Dönem Geçecek
Ergenlik dönemi hem çocuğunuz hem de siz için bir geçiş süreci. Zor anlar olacak, ama bu dönem sonsuza kadar sürmeyecek. Çocuğunuzla kurduğunuz sağlıklı iletişim, bu dönemde çok değerli bir yatırım.
Unutmayın: Ergenlikte çocuğunuz sizi itiyormuş gibi görünse de aslında hâlâ size ihtiyaç duyuyor. Sadece bu ihtiyacı gösterme biçimi değişti.
Bu süreçte iletişim sorunları, çatışmalar veya çocuğunuzun davranışları konusunda desteğe ihtiyaç duyarsanız, profesyonel rehberlik almak işleri kolaylaştırabilir. Ailenize özel bir yaklaşımla bu dönemi daha sağlıklı geçirmeniz mümkün.
Ücretsiz 15 dakikalık tanışma görüşmesi için ranatalmac.com/randevu adresini ziyaret edebilirsiniz.